(اخلاقى، سياسى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: سينه خردمند صندوق راز اوست، و خوشرويى وسيله دوست يابى، و شکيبايى، گورستان پوشاننده عيب‏هاست. و يا فرمود: پرسش کردن وسيله پوشاندن عيب‏هاست، و انسان از خود راضى، دشمنان او فراوانند.

حکمت 6

عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در گاه‌شماری هجری قمری، روز مقدس مسلمانان است شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که با گاه‌شماری هجری خورشیدی این روز برابر با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ خورشیدی است. هرچند براساس گاه‌شماری هجری قمری قراردادی این روز با چهارشنبه، ۲۱ مهر تطبیق داده می‌شود. در این روز حسین بن علی - امام سوم شیعیان - و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر یزید کشته شدند و مسلمانان در آن سوگواری می‌کنند. این سوگواری در برخی مناطق به صورت قمه‌زنی، زنجیرزنی، خودزنی (سینه‌زنی) و از این قبیل بوده که همواره مورد انتقاد قرار گرفته است. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‎‏‌شود. در تقویم رسمی ایران، افغانستان، عراق، پاکستان و هند این روز تعطیل می‌باشد.

عاشورا در لغت به‌معنای «دهمین» است.

«هرکس نداند کاری را از کجا آغاز کند،از به سرانجام رساندن آن درماند».

امام جواد (علیه السلام)

(بحارالانوار،ج71،ص340)

**************************************

سختی های زندگی ، دلیل عبوسی و گرفتگی نیست . یعنی هرچه هستیم و هرچه گفته اند و هر چه حالمان خراب است و غیره ، دلیل كافی برای نخندیدن و شاد زندگی نكردن و آرام نبودن نیست .

«مؤمن» به لحاظ ایمان و باورهایش، از نشاط خاصی برخوردار است. در همین باب امام علی علیه السلام می فرمایند : «مؤمن، نشاط دایمی دارد».(1)

جوان عزیز !

باید بزرگ بود و وسیع . باید خندید و خنداند . باید آرام بود و آرامش داد . باید گذاشت و گذشت ، اگر می خواهید بهتر از اینها زندگی كنید ، اگر می خواهید با ذهنی آسوده به خواسته هایتان برسید ، اگر همه چیز می خواهید و طالب زندگی بهتری هستید.

“خنده” ، هدف نیست ، وسیله است . زندگی نمی كنیم تا بخندیم ، می خندیم تا بهتر زندگی كنیم .

“خنده” ، راه ها  را هموارتر می كند . خنده ، آرامش می آورد . آرامش ، اجازه ی درست فكر كردن و بهتر اندیشیدن را به انسان می دهد .

برای رسیدن به اهداف عالی ، باید تنی سالم و روحی سالم تر داشت . “خنده"  ، جسم و روانی سالم به انسان هدیه می كند :

 - نورمن کارنیز در کتاب ” تشریح یک بیماری ” اشاره می کند که چگونه برای از سرگیری یک زندگی طبیعی و سالم با بیماری فلج مبارزه کرده است. وی معتقد است که خنده، داروی اصلی او بوده است.

- «جان راجر» نویسنده کتاب «تفکر منفی» می گوید: «شخصی به نام کوزینس که از شدت درد، خواب به چشمانش راه نمی یافت، به تجربه دریافت که با چند دقیقه خنده می تواند ساعاتی چند درد خود را تسکین دهد و به راحتی بخوابد و او با این راه توانست سلامتی اش را بازیابد».(2)

- خنده ، در ایجاد ارتباط سریع و مناسب بسیار مؤثر است .

- خنده  ، یخهای  کینه و کدورت را آب می كند و روابط انسانی را تعادل می بخشد.

- برای آنكه همیشه شاد باشید و غم گذشته و هراس آینده كمتر به سراغتان آید ،‌ با افراد آرام و بانشاط نشست و برخاست کنید.همنشین خوب ، یكی از بهترین دعاهایی است كه باید از خداوند بزرگ طلب نمود .

جوانان عزیز :

زندگی را ساده بگیرید ، تا فشار روانی کمتری بر شما وارد شود. فكر نكنید خنده و شادی مخصوص پولدارهاست و غصه ، سهم  یه لا قباها . می شود فقط  یك لا  قبا داشت ، ولی شاد زندگی كرد و از زندگی بهره برد . این یك حقیقت ثابت شده است كه پول و ثروت ، شاید خوب و كارراه انداز باشد ، ولی تضمین کننده شادی نیست.  به گفته ی محققان، بسیاری از افراد ثروتمند ، بسیار افسرده و غمگین هستند .

ورزش و تفریح ، از عوامل بسیار مهم در ایجاد “زندگی با نشاط ” است . یکی از اقتضائات زندگی بشر در دنیای مادی ، بازی و سرگرمی است که البته این نیاز با توجه به مشغله های زندگی مدرن به نحو خاص تری احساس می شود. پرداختن ساعات بسیاری از روز به کار، ترافیک شهری، مشغله های اداری، دردسرهای زندگی، قیمت های بالا و بسیاری از گرفتاریهایی که ذهن و تن انسانها را خسته می کند ، همگی موجب به تنگ آمدن آدمی در زندگی می شوند که با وجود سرگرمی ، می توان قسمتی از این گرفتاری ها را تسلی داد.

ورزش كنید و زیاد بدوید كه دویدن ، از بهترین راههای غلبه بر فشار روانی است.

تفریح در زندگی مومن جای دارد، همانطور که در روایات ،  روز یک مومن به چهار قسمت تقسیم شده :

1 ـ کار و تأمین معاش «ساعة لامر المعاش»

2 ـ عبادت «ساعة لمناجات الله»

3 ـ معاشرت «و ساعة لمعاشرة الاخوان»

4 ـ استراحت ، تفریح و پرداختن به لذات حلال «و ساعة تخلون فیها للذاتکم فی غیر محرم» (3)

یكی  دیگر از عوامل نشاط ، سیر و سیاحت است. خداوند در قرآن كریم، انسان‌ها را دعوت می‌كند كه در زمین به سیر و سفر بپردازند  ، تا هم از سرنوشت و سرگذشت پیشینیان عبرت بگیرند ؛ و هم از زیبایی‌های آفرینش بهره ببرند. سفر و دیدن مناظر زیبا، در نشاط روحی ، سلامت جسمانی و از بین رفتن كسالت به‌شدت مؤثر است.

 رسول گرامی اسلام می‌فرماید: «مسافرت كنید تا سالم بمانید.» (4)

حضور در مجالس شادی و جشن نیز موجب خرسندی و نشاط انسان می‌شود. به همین‌لحاظ بر برپایی مجالس شادی در مناسبت‌های مختلف مانند اعیاد بزرگ مذهبی و سالروز ولادت پیشوایان دین تأكید شده است.به خصوص الان كه در ماه شعبان به سر می بریم و اعیاد شعبانیه ، بهترین بهانه جهت شادی و سرور است .البته حضور در مجالس شادی، مشروط به این است كه توأم با فسق و فجور نباشد. اسلام  ، شادی آمیخته با فساد و ظلم را تجویز نمی‌كند و برای مسلمانان، سبك‌سری و بیهودگی را روا ‌نمی‌دارد.

از جمله راه‌های به‌دست آوردن شادی و پایدار شدن آن در انسان، توجه به رهنمودهای دین در كم كردن وابستگی به دنیاست. دل بستن به دنیا و غرق شدن در مادیات و زیورهای دنیوی، انسان را بیشتر حریص و غافل می‌كند.

 انسان حریص هرچه بیشتر تلاش كند، كمتر راضی و خشنود می‌شود و همین موجب افزایش غم و اندوه در وی می‌شود. به این ترتیب، كسی كه از وابستگی خود به ظواهر دنیا بكاهد و افق دید او بلندتر باشد، با مشكلات كوچك، به زانو درنمی‌آید و در مواجهه با سختی‌ها، از روحیه ی بهتری برخوردار می گردد.

در این راستا، نیایش و دعا، به انسان نشاط درونی می‌بخشد و روح را باطراوت و نیرومند می‌سازد. خواندن شعر یا سرود، جشن ازدواج، هدیه‌دادن، پوشیدن لباس‌های روشن، استفاده از بوی خوش، زینت كردن، دیدار با دوستان و صله رحم و از همه مهم‌تر كار و تلاش، از دیگر حوزه‌های شادی‌آفرین از نظر اسلام محسوب می‌شوند.

همیشه شاد باشید و صورتی متبسم داشته باشید ! همیشه بانشاط باشید و غم بی مورد نخورید . اما در كنار تمام اینها ، یك چیز را همیشه به یاد داشته باشید  :

- در شادی ها ، خدا را فراموش نکنید و بدانید که همه نعمتها و غمها و شادی ها از آن اوست. قرآن کریم می فرماید:

(وَ ما بِکُم مِن نِعمَةٍ فَمِنَ اللهِ…)

                                                «آنچه از نعمتها دارید، همه از ناحیه خداست». (5)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 67، ص 367.

2- جان راجر، تفکر منفی، ص 162، ترجمه مهدی قراچه داغی (چاپ نشر شباهنگ – تهران).

3- بحار الانوار، ج 78، ص .346

4- وسائل‌الشیعه، ص 60

5- نحل / 53.

«ألا بذکر الله تطمئن القلوب». (۱)

بدون خدا، زندگی رنجی است بی پایان ، « وَ مَنْ أعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَه ضَنْکاًً». (۲)

«کسانی که به خدا ایمان آورده و ایمان خود را به ظلم نیالوده‌اند ، دارای ایمنی و مصونیتند و آنان هدایت یافتگان واقعی هستند» (۳)

بنیامین راش، پدر روان‌پزشکی آمریکا می‌گوید: « دین آن قدر برای پرورش و سلامت روح آدمی ‏اهمیت دارد که هوا برای تنفس». (۴)

یونگ، روانکاو می‌گوید: «در مورد بیماران روحی که از ۳۵ سال به بالا داشتند ، حتی یک نفر یافت نمی‏شود که مشکل روانی او در آخرین مرحله تحلیل، به ایمان مذهبی مربوط نگردد و بهتر است بگوییم که هر فرد از آنان، به علت فقدان آن چه که دین  به اشخاص می‏دهد ، بیمار شده‏اند و هیچ کس از آن ها که نظر دینی و مذهبی خویش را باز نیافتند ، واقعاً درمان نشده‏اند». (۵)

امام علی علیه السلام می‌فرماید: « تقوا، داروی بیماری دل‏های شما و شفای مرض بدن‏های شماست». (۶)

امام کاظم علیه السلام می‌فرماید: « لقمان به پسرش گفت: دنیا ، دریای ژرفی است که افراد بسیاری در آن غرق شده‏اند و تقوا و پرهیزکاری، کشتی توست. آن کشتی‌ای که آکنده از ایمان باشد ، بادبان‏های آن، توکل به خدا و پاس‌دارش، عقل و ناخدایش، علم و فرمان آن، بردباری و تحمل است». (۷)

زندگی، قانون دارد. خوشبختی، با فهم و رعایت قانون زندگی و سیه‌روزی، با نادیده انگاشتن قانون زندگی، حاصل می‌شود.

موفقیت‏ها به بخت و اقبال وابسته نیست، بلکه زندگی پاک را با احترام به قوانین، می‌توان در آغوش کشید.

جوانان، دانشجویان و استادان بزرگوار، باید بدانند که دنیای بی‌خدای امروز، برای کسب موفقیت کامل و آرامش واقعی، حرف زیادی ندارد و طی دو یا سه قرن گذشته ، برخی از دانشمندان تربیتی و روان‌شناسان غربی توانسته‏اند به برخی از قوانین آن – به گونه‌ای ناقص – پی ببرند اما (قرآن و عترت)، ???? سال قبل، آن هم با رعایت همه عرصه‏های زندگی و باور به سرای ابدی، دقیق‌ترین قواعد را برای درک یک زندگی پاک، بیان کردند ، « من عمل صالحاً من ذکر و أنثی فهو مؤمن فلنحیینه حیاه طیبه». (۸)

اینک برای این که دچار « روابط و دوستی‏های ویران‌گر» نشویم ، چند قاعده را به اختصار بیان می‌کنیم که در این مقاله به اولبن مورد  که تقویت اراده است می پردازیم :

تقویت اراده در انجام برنامه‏ها

شخص با اراده کسی است که وقتی درباره ی کاری، به خوبی تأمل کرد و آن را نافع دانست، تصمیم به انجام آن می‏گیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا در می‏آورد (۹) و در مقابل، فرد سست اراده ، با کمترین مشکلی، از انجام دادن کار، دلسرد شده ، دست از تلاش برمی‏دارد.

شخص با اراده، کسی است که دارای هدفی معقول است و تا موقعی که به آن نرسیده، از تعقیب آن باز نمی‏ایستد و مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمی‏زند و از پیشرفتش، جلوگیری نمی‏کند.

کسی که اراده‌ای قوی دارد ، آن چه را خواسته است، با کوشش و ثبات قدم، به دست می‏آورد. شخص با اراده، کسی است که دارای هدفی معقول است و تا موقعی که به آن نرسیده، از تعقیب آن باز نمی‏ایستد و مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمی‏زند و از پیشرفتش، جلوگیری نمی‏کند.
آسمان

راهکارهای تقویت اراده

الف) تعیین هدف یا اهداف

انسان باید ابتدا هدف و یا اهداف خود را در زندگی و یا کاری که می‏خواهد انجام دهد ، به طور دقیق و مشخص، ترسیم کند. طبیعی است که این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دست‌یابی، بدون افراط و تفریط ، مطابق توان و استعداد خود و واقع‌بینانه باشد نه بلندپروازانه و خارج از توانایی‌‏های شخص. در غیر این صورت، وقتی با مشکلات و موانع سختی رو‌به‌رو شود ، ناامید و دلسرد شده ، از ادامه کار، منصرف می‏‏شود و خود را ناتوان و بی‌‏اراده می‏بینید.

ب) شناخت توانایی‌‏ها و استعدادها

همه ما در وجود خود ، از استعدادهایی برخورداریم . کافی است این نیروها را بشناسیم و برای رسیدن به هدف، آنها را به کار گیریم.

ج) برنامه‌‏ریزی

باید برای تمام کارها و فعالیت‌‏های شبانه‌روزی، برنامه‌‌ای مدون و منظّم داشته باشید .بدین منظور از جدول برنامه ریزی استفاده کنید که در ستون افقی آن، ساعات شبانه‌روز و در ستون عمودی، ایام هفته را یادداشت و تمام کارهای روزانه – خواب، استراحت، ورزش، مطالعه – را در آن درج کنید و هر فعالیتی را در زمان خاص خود ، در جدول بنویسید و هیچ زمانی را بدون کار ، خالی نگذارید. هر روز صبح با نگاهی به آن برنامه ، به اجرای دقیق آن بپردازید و شب‏ها، قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابی کنید. شایسته است همچون یک محاسبه‌‏گر جدی و قاطع ، فعالیت‏های روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آن ها را بررسی کنید و در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهل‌‏انگاری در اجرا، خود را تنبیه کنید.

آجر‏های بنای هستی‌مان را، طرز تفکرمان می‏سازد و اگر بخواهیم در دنیای‌مان اتفاق زیبایی بیفتد ، گام اول ، تغییر در نگاه و بینش ماست.

د) اصل تلقین یا خودگویی‏های مثبت

گفتن، باور داشتن است. (تلقین و خودگویی مثبت) وقتی می‏گوییم من آدم شکست خورده‌ای هستم، بی‌استعدادم و عوض شدنی نیستم، در واقع، حکم محکومیت خود را صادر می‏کنیم. روان‌شناسی شناخت، به ما چنین می‏گوید: دستور دادن، فرایند شدن است و ما را دستورات می‏سازند. ما همواره با خودمان حرف می‏زنیم و هفتاد درصد (۷۰%) وقت‌مان با گفت‌وگو سپری می‏شود حتی زمان خواب و ما همان می‏شویم که با خود حرف می‏زنیم. سعی کنید دستورات خوبی به خودتان بدهید. شما با خودتان چه می‏گویید؟ فرهنگ ذهن و زبان شما، مثبت است و نیروزا و یا منفی است و نیروبر؟

آجر‏های بنای هستی‌مان را، طرز تفکرمان می‏سازد و اگر بخواهیم در دنیای‌مان اتفاق زیبایی بیفتد ، گام اول ، تغییر در نگاه و بینش ماست. با تغییر نگاه ، ایده‌آل‏ها و اهداف زندگی‌مان به درستی شکل می‏گیرند و آن گاه گام دوم، یعنی تلاش مستمر و انتخاب‏های عالی و فرداساز، در دنیای ما رخ خواهد داد . «إن الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم».

نگرش‏ها و اندیشه‏های ما، مهم‌ترین عامل تغییر به شمار می‏آیند. نود درصد (۹۰%) تغییرات خوب و بد زندگی‌مان، به نوع نگرش ما به رخدادهای زندگی بستگی دارد و ده درصد (۱۰%) آن به وقایع بیرونی وابسته است.

ادیسون می‏گوید: « مشکل افرادی که شکست خورده‏اند و دست از تلاش بر‌داشتند ، این بود که نمی‏دانستند که در یک قدمی ‏پیروزی‏اند » و می‏گفت: راز توفیقم این بود که هرگاه برای باز کردن دری تلاش می‏کردم و باز نمی‏شد ، بارها و بارها تلاش می‏کردم و با خود می‏گفتم: حتماً این کلید ، درب را در صدمین بار، باز خواهد کرد.

ه) تدریجی بودن تقویت اراده

برای به دست آوردن اراده‏ای قوی و محکم، باید به تدریجی بودن آن و نیاز آن به تمرین، توجه داشت. گمان نکنید می‏توانید به طور دفعی و بدون تلاشی درخور، به آن دست یابید. بنابراین، به راهکارهای عملی زیر توجه کرده، به آنها پای‏بند باشید:

- هر روز صبح حداقل بیست دقیقه ، به طور مرتب و در ساعتی معین ، ورزش کنید.

- صبح‏گاهان، هر زمان که بیدار شدید ، بی‌‏درنگ برخیزید و از رختخواب بیرون روید ، حتی اگر خواب‌آلودگی مزاحمتان است، از اتاق بیرون روید و قدری نرمش کنید تا خواب‌آلودگی از بین برود.

- در صورت امکان، چند دقیقه قبل از اذان صبح از خواب بیدار شده، نماز شب بخوانید و اگر در آن وقت بیدار نشدید ، قضای آن را به جا آورید.

- مقید باشید هر روز تعداد آیات معینی از قرآن را تلاوت کنید (حداقل ۳۰ تا ۵۰ آیه) و در صورت تمایل، در هفته‌‏های بعد، بر میزان آن بیفزایید.

- ترک گناه و مخالفت با هواهای نفسانی، نقش بسیار مؤثری در تقویت اراده و نهادینه کردن آن در درون انسان دارد.

- هرگز در کارها، ناامید نشوید و با حالتی تهاجمی، برای پی‌گیری و به انجام رساندن کارهای ناقص و ناموفق، تلاش کنید.

- کارهایی را که به عهده می‏گیرید، ناتمام رها نکنید و آن ها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، ادامه دهید و از پراکنده کاری و آشفتگی در کارها که موجب به هم ریختگی نظام فکری می‏شود ، بپرهیزید و به فعالیت‏های خود ، تمرکز و انسجام ببخشید.

- همواره بر خداوند ، توکل کرده و در همه امور، از او استمداد جویید. (۱۰)

ادامه دارد…

پی‌نوشت:

۱. رعد، آیه ۲۸.

۲. طه، آیه ۱۲۴.

۳. انعام، آیه ۸۲.

۴. مجله پیوند، ش ۲۵۷، ص ۳۴.

۵. موسوی لاری، رسالت اخلاق در تکامل انسان، ص ۱۷۰.

۶. نهج البلاغه، خ ۱۹۸.

۷. کلینی، اصول کافی، ۱، ۱۹.

۸. نحل، آیه ۹۷.

۹. نیروی اراده نیرویی باطنی برای اتخاذ تصمیمات، اقدام به کار، اداره و انجام اهداف و وظـایـف است.

۱۰. محمدرضا احمدی، پرسش‏ها و پاسخ‏ها، دفتر هفتم .